"در قاب ماه" بررسی تأثیر واقعه عاشورا بر زندگی امروز است  (1)

کارگردان نمایش "در قاب ماه" در نشست نقد و بررسی این نمایش در خبرگزاری مهر با بیان اینکه مردم از لحظه تولد با موضوع و واقعه عاشورا آشنا هستند، بر بررسی بیشتر نقش و تأثیر این واقعه عظیم بر زندگی امروزی با استفاده از هنر تئاتر تاکید کرد.

حسین مسافر آستانه در این نشست که روز یکشنبه هفتم بهمن با حضور عوامل نمایش "در قاب ماه" در خبرگزاری مهر برگزار شد، درباره شیوه اجرایی این نمایش مذهبی گفت: "به نظر من درام مذهبی باید از دل آئین درآید. در درام و نمایش‌واره‌های مذهبی تماشاگر جزئی از ماجرا و آئین است."

وی در ادامه افزود: "به این معنی که چیزی که درام مذهبی برای تماشاگر طرح می‌کند، تماشاگر شاید بهتر از اجراکننده در جریان آن اتفاقات باشد. به همین خاطر باید بر دانش تماشاگر خیلی دقت و توجه داشت تا اثر به نوعی ارائه شود که مخاطب را همراه خود کند. در تعزیه و آئین‌های نمایشی شاهد این اتفاق هستیم."

این کارگردان تئاتر ادامه داد: "طی 20 سال گذشته تلاش کرده‌ام در عین اینکه به شعور تماشاگر احترام می‌گذارم و وی را در مواجهه با اتفاقی که آن را به خوبی می‌شناسد قرار می‌دهم، در اجرا شکلی تازه را برایش به نمایش بگذارم و به نوعی سلیقه و زیبایی‌شناسی روز را در اثر بگنجانم."

مسافر آستانه تأکید کرد: "کار ما در درام مذهبی این است که ذائقه مخاطب را بر اساس مسائل دینی ارضا کنیم. در درام مذهبی نمی‌توانیم به صورت صرف با تفکر یا احساس کار کنیم. بلکه تفکر و احساس باید به تعادل حضور داشته باشند. وقتی "خورشید کاروان" را برای اجرا آماده کردیم با انتقادهای زیادی رو به رو شدیم، ولی من به این نتیجه رسیده بودم که تئاتر کلاسیک را با باورهای مذهبی بیامیزم که نتیجه نه تئاتر کلاسیک نه یک آئین باشد."

وی با بیان اینکه نباید به روز و معاصر شدن به باورهای مذهبی آسیب برساند، اظهار داشت: "هدف ما کار نمایش ترکیبی کامل است. استفاده از نور، موسیقی و طراحی لباس که به اندازه متن در نمایش حضور داشته باشند و نقش خود را ایفا کنند. همانطور که در نمایش "در قاب ماه" شاهدیم، نور و موسیقی نقشی بسزا ایفا می‌کنند و باعث می‌شوند هم رابطه مخاطب با اثر حفظ و هم تأثیری جدید روی مخاطب گذاشته شود و پالایش روحی را به صورت ماندگار در وی داشته باشیم."

کارگردان "در قاب ماه" خاطرنشان ساخت: "همه مردم از لحظه تولد با موضوع و واقعه عاشورا آشنا هستند، ولی نقش تأثیرات این واقعه عظیم در زندگی امروز جای بحث و بررسی دارد. "در قاب ماه" سعی کرده این کار را انجام دهد و به عنوان مثال یکی از نمودهای خود را در قسمت پایانی نمایش و در جمله شخصیت سکوت که می‌گوید "به من بگو فریاد؛ چون بعد از حسین و مصیبت‌هایی که وی دید هیچ جای دنیا جای سکوت نیست"، خود را نشان می‌دهد. هدف نمایش این است که بگوید در دنیا عاشورا و کربلایی است که مدام اتفاق می‌افتد و ما باید ببینیم هر کدام در کجای این واقعه حضور داریم."

سعید ذهنی درباره موسیقی نمایش "در قاب ماه" اظهار داشت: "وقتی تئاتر با درونمایه و فرم‌هایی که در آئین‌واره‌های مذهبی وجود دارند کار می‌شود، شکل مذهبی به خود می‌گیرد. ما در نمایش با نگاهی مدرن و امروزی این رویه را در دستگاههای موسیقی رعایت کردیم و با تکیه بر گوشه‌های عربی و سنتی در موسیقی آن را به مرحله نهایی یعنی ساخت رساندیم."

وی خاطرنشان ساخت: "اتفاقی که در موسیقی این نمایش افتاد این بود که موسیقی سنتی ایرانی در کنار موسیقی عربی قرار گرفت. ما در نمایش در مواقعی خاص سراغ موسیقی عربی رفتیم و با تکیه بر موسیقی سنتی از سازبندی موسیقی ایرانی استفاده کردیم."

حمیدرضا آذرنگ هم درباره نگارش متن "در قاب ماه" گفت: "ما همیشه از کمبود مخاطب ناراضی بوده‌ایم. ولی وقتی این گونه تئاتری یعنی مذهبی هر جا اجرا می‌شود، شاهد خیل حضور مخاطب در سالن‌های تئاتری هستیم. درام مذهبی دائم در حال شکل گرفتن است. ولی متاسفانه سازماندهی و به سمت و سوی مطلوب هدایت نشده است."

وی تأکید کرد: "این نخستین تجربه من است که برای نمایش میدانی نوشته‌ام و تلاش کردم از احساسگرایی صرف در آن جلوگیری کنم. سعی کردم متن را به گونه ای بنویسم که در کنار حفظ باورهای مذهبی و دینی، مخاطب با ادبیات نمایشی نیز آشنا شود."

حسین پارسایی هم که به عنوان مشاور هنری "در قاب ماه" در این نشست حضور داشت درباره وجوه مختلف اثر گفت: "با مطالعه در واقعه کربلا می‌بینیم که چه طرح و توطئه‌ای از طرف دشمنان در این واقعه بوده و این رخداد عظیم دینی چه نتایج سیاسی، اجتماعی و فرهنگی داشته است. نمایش "در قاب ماه" سعی کرده با روایت برخی اتفاقات کربلا در کنار مفاهیم دینی بسیار عبرت‌آموز و اخلاقی همگام با مناظر سیاسی و اجتماعی روز و مذهب کشور ما باشد."

وی افزود: "به همین خاطر این نمایش نمی‌تواند یک روایت تاریخی صرف باشد. وقتی دنیاخواهی مردم کوفه را در نمایش می‌بینیم فقط مختص آن مکان یا زمان نیست بلکه نشانگر این است که دنیای امروز نیز اسیر این زیاده‌خواهی است. وقتی با حماسه بزرگ شهادت‌طلبی مردان بزرگ اسلام در مقابل نیروی کفر رو به رو می‌شویم نمودش را در هشت سال دفاع مقدس خودمان می‌بینیم. تمام اینها ما به ازاهای کسانی هستند که نقش تاریخی خود را در واقعه کربلا انجام دادند."

این کارگردان تئاتر تأکید کرد: "یکی از بدیهی‌ترین رسالت‌هایی که در تولید این آثار وجود دارد تربیت دینی مخاطبان و عرض ارادت آنها به ائمه معصومین و حضور گسترده هنرمندان در این عرصه دینی و هنری است. استقبال گسترده مخاطبین نشان می‌دهد تئاتری که با رویکرد مورد علاقه مردم همراه باشد تماشاگر خواهد داشت و به نظر من حلقه مفقوده تئاتر با مخاطب رویکرد دینی است که اگر رعایت شود ارتباط این دو برقرار می شود."

پارسایی با بیان اینکه باید در تولید تئاتر دینی هوشیار بود، اظهار داشت: "تماشاگر ما فهیم است و شناخت و دانش بالا از آثار نمایشی و دینی دارد. به همین دلیل نمی‌توان نقد مخاطب را نادیده گرفت. هنرمندان باید سهم مخاطب را در نمایش‌های دینی بیشتر از آثار دیگر در نظر بگیرند، زیرا بر سر یک موضوع به باور مشترک رسیده و آن را به نمایش درمی‌آورند. استفاده از تکنیک دیداری تعزیه با رویکرد جدید باعث می‌شود مخاطب و تمام عوامل نمایش با هم همذات‌پنداری عشق و ارادت خود را پیشکش مردان بزرگ کربلا کنند."

وی خاطرنشان ساخت: "از گذشته تئاتر همیشه مرهون تماشاگر و تأثیرپذیری از آن بوده و "در قاب ماه" نقطه شروعی در تئاتر ماست که پا را فراتر از سالن‌های معمولی تئاتر بگذاریم. این نمایش علاوه بر خلاقیت‌های شنیداری و دیداری باعث می‌شود ما به ازاء بیرونی خود را در اثر ببینیم و در زوایای پنهان نمایش تأثیرات را به لحاظ جاذبه و معنا دریافت کنیم."

پارسایی تصریح کرد: "اتفاقی بزرگ و معنوی در پس این اجرا نهفته که همه ما را به یک نقطه مشترک رسانده است. این نمایش در کمتر از یک ماه با بیش از یکصد نفر به مرحله نهایی و اجرا رسید که به نظر من موفقیت "در قاب ماه" جدای از خرد جمعی به خاطر عنایت و توجهی است که به آن شده است. من در طول اجرا این احساس را داشتم که پذیرفته شده‌ایم و این قدم کوچک در این عالم خاکی دیده شده است."

نمایش عاشورایی "در قاب ماه" به کارگردانی حسین مسافر آستانه و نویسندگی حمیدرضا آذرنگ به مناسبت ایام ماه محرم تا فردا شب نهم بهمن‌ماه در سالن شهید افراسیابی مجموعه ورزشی شهید شیرودی اجرا می‌شود.

منبع : مهر